Chamábase Benito Soto, nacido na Moureira (Pontevedra) nun entrono de pobreza, e non chegou aos 25 anos (22 de marzo de 1805, 25 de xaneiro de 1830).
Foi o sétimo fillo dunha familia de catorce. Xamais aprendeu a ler, pero converteuse nun espabilado contrabandista ao que, aos dezaoito anos de idade, semellaron quedarlle estreitas para as súas correrías as augas da costa galega. Embarcado rumbo a Cuba, nese momento pérdese a vista das súas andanzas ata a súa reaparición, pouco despois, a bordo de "O Defensor de Pedro". A partir de entón hai dúas versións da vida de Benito Soto: na primeira a de que se tratou sempre dun honrado mariñeiro que pola necesidade e as circunstancias acabou combatendo a corsarios inimigos, e, na segunda, que directamente actuou en barcos corsarios españois contra buques doutros países. En calquera caso, dáse por seguro que navegou en buques negreiros e tivo máis dun enfrontamento armado, o que lle outorgou unha notable experiencia en combates no mar.
O feito é que, a finais de 1827, con só 23 anos de idade, figura xa como segundo contramaestre de "O Defensor de Pedro", un bergantín de bandeira brasileira con destino a África que tiña "patente de corso" para exercer a piratería contra toda aquela embarcación que se considerase inimiga do goberno que o contratou. Isto significa que, separadamente da licenza corsaria, tratábase dun barco negreiro, cuxa misión principal é embarcar escravos no continente negro para trasladalos a América.
O 3 de xaneiro de 1828, "O Defensor de Pedro" fondea no Cabo de San Pablo e o capitán, Pedro Mariz de Sousa Sarmento, e algúns membros de confianza da súa tripulación, abandonan o buque intuíndo que, a bordo, estábase xestando un motín. Asume a responsabilidade do mando o tenente da Armada portuguesa, Antonio Rodrigues, quen o 26 de febreiro enfróntase a unha rebelión encabezada por Benito Soto: a loita acaba coa expulsión dos tripulantes considerados non válidos e, ao grito de Abaixo os portugueses!, Soto encerra primeiro e ordena asasinar despois ao seu principal cómplice e, á vez, rival na revolta, tomando "de facto" e de xeito unipersonal o poder a abordo.
A partir deses sucesos, podemos considerar que "O Defensor de Pedro" xa non era un buque con patente de corso, senón un barco pirata que navegaba baixo ningunha patria e baixo ningún deus como non fosen a cobiza dos seus mariños e as ordes de Soto. Ata foi rebautizado como “Burla negra”.
Deciden partir con rumbo ás Azores. Ao seu paso abordaron ao "Morning Star", a "Topaz", o "Unicorne" (que logrou escapar), o "Cessnock", a "Ermelinda" e o "New Prospect" e en case todos os casos tratouse duns asaltos en verdade sanguiñentos e que falan moi pouco ben de como llas gastaba Benito Soto en alta mar.
O asalto ao "Morning Star" converteuse en toda unha matanza. Ao non querer que houbese testemuñas da súa feitoría e logo de matar aos tripulantes que aínda resistían, Soto ordenou que se afundise a fragata inglesa e eliminásese a todo a súa pasaxe.
Non correron mellor sorte os vinte e dous tripulantes da fragata norteamericana "Topaz", pasada polas armas, un golpe que lle proporcionou a Soto o que probablemente fose o seu maior botín en xoias, pedras preciosas, reloxos de ouro, sedas de Chinesa e a India, e moedas. Con aquel tesouro nas súas bodegas, o pirata comunicou aos seus homes que xa era hora de volver a casa, poñendo a "Burla negra” proa a Galicia.
En ruta cara ao Noroeste de España, o bergantín pirata non dubidou en atacar a aqueles barcos que se lle cruzaron no camiño e, así, foron caendo, entre outros, a fragata portuguesa "Ermelinda" e o "New Prospect". Cando, xa na mesmísima bahía de Marín (Pontevedra), Benito Soto críase rico e a salvo de calquera contratiempo, produciuse, para el, un feito inesperado. Ocorreu que se atopou con máis dificultades das previstas para vender a mercaduría, de modo que se dirixiu ao Sur da Península, recalando varado, debido a un erro do timonel que confundiu Punta Tarifa coa Illa de León, a tan só catro quilómetros do porto de Cádiz, é dicir, ao alcance tanto das autoridades españolas como británicas, as cales procederon á detención dos bandidos.
Trala confusión inicial polo sucedido, os piratas decidiron fuxir, pero aos poucos foron capturados. O capitán Soto chegou case ata Xibraltar onde foi capturado.
A sentenza de morte de Benito Soto foi dictada por un tribunal inglés porque a mans británicas foi cedido por expresa vontade do rei Fernando VII quen, con todo, encargouse de que a maioría da tripulación do bergantín "Burla negra" fose xulgada e sentenciada a morte pola maxistratura militar española.
Isto é un feito bastante curioso. Realmente aqueles piratas non fixeran dano a España, nin atacaban os seus intereses, soamente atacaban barcos baixo outra bandeira, pero para o nefasto Fernando VII, a cidade de Cádiz era especialmente aborrecible por ser berce dos liberais; o monarca entendeu que a mellor forma de infundir o terror entre os seus habitantes e salvagardar o seu patético reinado era reunir aos condenados e proceder ao seu aforcamento en público, ante as Portas de Terra, e en dúas xornadas consecutivas, as do 12 e o 13 de xaneiro de 1830. Non satisfeito con iso, o rei ordenou descortizar os cadáveres e exhibir as súas cabezas durante varios días en distintos lugares da cidade.
A execución de Benito Soto, o 25 de xaneiro de 1830, resultou especialmente cruel. O verdugo colocou a corda demasiado alta, pero Soto axudouno subíndose ao cadaleito para meter ben a cabeza no lazo e, tras gritar ao público Adeus a todos, a función terminou! saltou ao baleiro, pero os pés tocaban o chan e non acabou de afogarse -para satisfacción do público- ata que o verdugo, cunha pala, quitou algo de terra baixo os seus pés e o pirata finalmente morreu.
Poderiamos pensar que era unha persoa cruel e sanguiñenta. Pero no seu favor hai que ter en conta que el vive nun ambiente no que durante moitísimos anos berrouse “morte ao inglés”, foron dous ou tres séculos no que España rivalizaba pola conquista dos mares con Inglaterra e ese era un berro habitual. Despois, en época de paz e de alianza cos ingleses, había moita xente que seguía con esa espiña cravada; tamén estaba o tema de Xibraltar, o da escravitude, dos negreiros, etc., e Benito Soto naceu tardiamente, porque si o fixese cen, ou douscentos, anos antes tería unha estatua en cada praza. Sen ningunha dúbida, de nacer na época que lle correspondeu, a súa fama podería ser comparable aos grandes corsarios como Francis Drake ou Henry Morgan, ao servizo de Inglaterra ou Barbavermella, ao servizo do Imperio Otomán.
Dise que o poema “A canción do pirata” de José de Espronceda está inspirado nesta figura.
Bibliografía para saber máis
Alejandro Benisia y Fernández de la Somera publicou en 1855
El milano de los mares, unha novela rosa na que se narraban parte dos feitos.
O Capitán de Navío
Joaquín Lazaga y Garay publicou en 1892 o ensaio
Los
piratas del Defensor de Pedro. Extracto de las causas y proceso
formados contra los piratas del Bergantín brasileño El Defensor de
Pedro, que fueron ahorcados en Cádiz en los días 11 y 12 de enero de
1830.
José María Castroviejo publicou en 1955
La Burla Negra,
máis fidedigna cás anteriores, pero que non trata a Soto como
protagonista da trama, senón a Victor Saint Cyr Barbazán, outro dos
piratas.
Ramón Solís en 1971 publicou a novela
El dueño del miedo, onde fala de parte dos acontecementos.
Jorge Parada Mejuto publicou en 1994
O pirata da Moureira (
Ed. Xerais).
Xosé Miranda publicou en 1998
Morning Star (
premio Xerais), onde se tratan os feitos de Benito Soto.
Gerardo González de la Vega publicou en 1999 o ensaio
Mar Brava, onde detalla e sintetiza as desventuras de Benito Soto entre outras historias de piratas.
Francisco Javier Castro Miranda e
Enrique García Luque publicaron en 2008 a novela
Los Diablos del Mar. La odisea de la Burla Negra, unha ficción histórica fiel aos datos reais.
- Fonte da bibliografía wikipedia
-3.jpg)
Licenciouse en Bioloxía na Universidade de Compostela, en 1978. É
profesor de Bioloxía e Xeoloxía no Instituto Xoán Montes da súa cidade
natal. Desde neno escribiu versos. Proximamente editará As cidades mergulladas. Poesía reunida (1973-2002).
